ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΚΡΗΤΗΣ - THEOLOGOI-KRITIS.SCH.GR

ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

  • Μεγαλύτερο μέγεθος γραμματοσειράς
  • Προκαθορισμένο μέγεθος γραμματοσειράς
  • Μικρότερο μέγεθος γραμματοσειράς
Αρχική Αξιολόγηση Νομοθετικό Πλαίσιο Ενημέρωση θεολόγων εκπαιδευτικών Γενικών Λυκείων και ΕΠΑ.Λ. για τις γραπτές προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις στα Θρησκευτικά (2017)

Ενημέρωση θεολόγων εκπαιδευτικών Γενικών Λυκείων και ΕΠΑ.Λ. για τις γραπτές προαγωγικές και απολυτήριες εξετάσεις στα Θρησκευτικά (2017)

E-mail Εκτύπωση

Προχωρώντας προς την ολοκλήρωση του διδακτικού έτους, δημοσιεύουμε ορισμένες επισημάνσεις για την προετοιμασία και την υλοποίηση των προαγωγικών και απολυτήριων εξετάσεων Γενικών (ΓΕ.Λ.) και Επαγγελματικών Λυκείων (ΕΠΑ.Λ.). Οπωσδήποτε, για το θέμα αυτό, χρειάζεται πρωτογενής ενημέρωση από τα σχετικά Προεδρικά Διατάγματα και τις εγκυκλίους που  ισχύουν και έχουν σταλεί στις σχολικές μονάδες.

Α. Νομοθεσία - Εγκύκλιοι: Για τις εξετάσεις στο ΓΕ.Λ. ισχύει το Π.Δ. 46/2016 και για το ΕΠΑ.Λ. το Π.Δ. 56/2016. Επικουρικά, λαμβάνουμε υπόψη την εγκύκλιο 159005/Δ2/27-09-2016/ΥΠΠΕΘ, με θέμα «Οδηγίες εφαρμογής των νέων Προγραμμάτων Σπουδών του μαθήματος των Θρησκευτικών στο Δημοτικό, στο Γυμνάσιο και στο Λύκειο» και την εγκύκλιο 164531/Δ2/05-10-2016/ΥΠΠΕΘ, με θέμα «Αναλυτικές διδακτικές οδηγίες για την εφαρμογή του νέου Προγράμματος Σπουδών των Θρησκευτικών στο Λύκειο για το σχολ. έτος 2016–2017» (http://iep.edu.gr/index.php/el/thriskeftika-nomothesia-egkiklioi). Στην τελευταία υπάρχουν επισημάνσεις σχετικά με την αξιολόγηση του μαθητή, σύμφωνα με το νέο ΠΣ Θρησκευτικών. Σχετικές επισημάνσεις περιλαμβάνονται και στο με αριθμ. 1325/1-12-2017 έγγραφό μου. Για τη φιλοσοφία και τη διαδικασία της αξιολόγησης σύμφωνα με το νέο ΠΣ άφθονη πληροφόρηση υπάρχει στο νέο Πρόγραμμα Σπουδών (ΠΣ) και στον αντίστοιχο Οδηγό Εκπαιδευτικού (http://iep.edu.gr/index.php/el/thriskeftika).

Β. Εξεταστέα ύλη: Η εξεταστέα ύλη «δεν μπορεί να είναι λιγότερη από το μισό και περισσότερη από τα 2/3 της διδακτέας. Η επιλογή και ο ακριβής προσδιορισμός της εξεταστέας ύλης για κάθε μάθημα γίνεται από τον διδάσκοντα και σε περίπτωση που το μάθημα διδάσκεται από περισσότερους του ενός καθηγητές γίνεται μετά από συνεργασία μεταξύ τους». Η διδακτέα ύλη ανά τύπο Λυκείου έχει οριστεί με την προαναφερθείσα εγκύκλιο 164531/Δ2/05-10-2016/ΥΠΠΕΘ. Επομένως, σε ένα πρώτο βήμα χρειάζεται να ορίσουμε τις διδακτικές ενότητες που θα αποτελέσουν την «εξεταστέα ύλη» και στη συνέχεια υπενθυμίζουμε ή καθοδηγούμε τους μαθητές ως προς το τι ακριβώς αξιολογείται σε κάθε διδακτική ενότητα, όπως αυτό περιγράφεται αναλυτικά σε κάθε διδακτική ενότητα, στη στήλη «Αξιολόγηση» του ΠΣ.

Γ. Οργάνωση του διαγωνίσματος – Τύποι ερωτήσεων: Σε όλους τους τύπους Λυκείου, η εξέταση περιλαμβάνει δύο ομάδες θεμάτων με υποθέματα διαβαθμισμένης δυσκολίας.

α) Η πρώτη ομάδα αποτελείται από δύο θέματα, με ερωτήσεις αντικειμενικού τύπου διαφόρων ειδών και διαβαθμισμένης δυσκολίας, με τις οποίες ελέγχεται τόσο η κατοχή των αναγκαίων γνώσεων ή στοιχείων όσο και η κατανόησή τους. Το πρώτο θέμα περιλαμβάνει πέντε (5) ερωτήσεις αντικειμενικού τύπου και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες (5.5=25). Οι ερωτήσεις μπορεί να είναι του τύπου πολλαπλής επιλογής (ερώτηση επιλογής της σωστής απάντησης, ερώτηση πολλαπλής επιλογής ή πολλών επιλογών), ορθής ταξινόμησης/κατάταξης στοιχείων, αντιστοίχισης, συμπλήρωσης κενού, του τύπου διαζευκτικής απάντησης ή του τύπου «σωστό-λάθος». Το δεύτερο θέμα περιλαμβάνει δύο (2) ερωτήσεις σύντομης απάντησης και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες. Στην πρώτη τάξη του Ημερήσιου ΓΕ.Λ. και στην Α΄ και Β΄ τάξη του Εσπερινού ΓΕ.Λ. η πρώτη ερώτηση βαθμολογείται με δεκατρείς (13) μονάδες και η δεύτερη με δώδεκα (12) μονάδες. Στη Β΄ τάξη του Ημερήσιου ΓΕ.Λ., στην Γ΄ και Δ΄ τάξη του Εσπερινού ΓΕ.Λ. και στην Α΄ και Β΄ τάξη του ΕΠΑ.Λ. η πρώτη ερώτηση βαθμολογείται με δέκα (10) μονάδες και η δεύτερη με δεκαπέντε (15) μονάδες. Το θέμα αυτό συνδυάζει ζητήματα αντικειμενικής αξιολόγησης (απλή γνώση) και κατανόησης, τα οποία προϋποθέτουν τη δυνατότητα κατανόησης και συσχέτισης των πληροφοριών. Η συσχέτιση των πληροφοριών και εννοιών περιορίζει τις αδυναμίες των ερωτήσεων κλειστού ή αντικειμενικού τύπου και δίνει τη δυνατότητα στους μαθητές να συνθέτουν απαντήσεις με ακρίβεια και πληρότητα. Το θέμα αυτό θα μπορούσε να χαρακτηριστεί μεσαίας δυσκολίας, εφόσον η απάντηση απαιτεί τον συνδυασμό απάντησης αντικειμενικού τύπου και ανοικτής περιορισμένης απάντησης.

β) Η δεύτερη ομάδα περιλαμβάνει δύο θέματα με αντίστοιχες ερωτήσεις ευρύτερης ανάπτυξης, με τις οποίες ελέγχεται η ικανότητα συνθετικής και κριτικής ανάλυσης αλλά και διασύνδεσης γνώσεων, γεγονότων και διαδικασιών που απέκτησαν οι μαθητές. Το πρώτο θέμα περιλαμβάνει μία (1) ερώτηση και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες. Το δεύτερο θέμα περιλαμβάνει επίσης μία (1) ερώτηση και βαθμολογείται με είκοσι πέντε (25) μονάδες. Με τις ερωτήσεις αυτές, οι οποίες αφορούν σε γνώσεις και ανώτερες γνωστικές δεξιότητες, ελέγχεται η ικανότητα των μαθητών να κατανοούν, να αναλύουν, να ερμηνεύουν και να διασυνδέουν ιστορικές και θεολογικές γνώσεις σχετικά με την πίστη, τη λατρεία και τη ζωή της Εκκλησίας, καθώς και σχετικά με το θρησκευτικό φαινόμενο εκτός Εκκλησίας, και, συνακόλουθα, να επεξεργάζονται κριτικά και να προεκτείνουν τις γνώσεις τους. Στις ερωτήσεις αυτής της ομάδας μπορεί να δίνονται πηγές πληροφοριών (π.χ. κείμενο, εικόνα κ.ά.), εφόσον δεν ελέγχεται η δηλωτική γνώση, για να υλοποιηθούν αποδοτικότερα τα παραπάνω. Οι ερωτήσεις ανοικτής και εκτεταμένης ανάπτυξης θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν μεσαίας δυσκολίας, εφόσον οι απαντήσεις σε αυτές προϋποθέτουν αναπαραγωγή, επεξεργασία και σύνθεση γνώσεων με πληρότητα, σαφήνεια και ακρίβεια. Σημειωτέον ότι οι ερωτήσεις απαιτούν ευσύνοπτες απαντήσεις, στο πλαίσιο του διαθέσιμου χρόνου, ενώ η υπέρβαση των ενδεικτικών ορίων δεν συνεπάγεται αρνητική βαθμολόγηση.

Δ. Χρήσιμες επισημάνσεις:

  1. Οι μαθητές δεν χρειάζεται να αποστηθίσουν κάποια «εξεταστέα ύλη» για τις εξετάσεις, αλλά να προετοιμάσουν εξεταστέα «θέματα», όπως αυτά ορίζονται στο ΠΣ και συγκεκριμένα στη στήλη «Αξιολόγηση» του Προγράμματος. Όπως έχουμε κατ’ επανάληψη επισημάνει, δεν αποκλείεται να έχει δοθεί στους μαθητές, κατά την πορεία της διδασκαλίας, σύντομο και θεμελιώδες πληροφοριακό υλικό, όπου χρειαζόταν, όμως, χωρίς να θεωρηθεί ότι αυτό αποτελεί την «εξεταστέα ύλη» του μαθήματος την οποία πρέπει να αποστηθίσουν. Για να εννοηθεί το πνεύμα και η διαδικασία αυτής της μορφής αξιολόγησης, ας σκεφτούμε τον τρόπο που εξετάζονται γραπτά τα μαθήματα γλώσσας και λογοτεχνίας, τηρουμένων των διαφορών και των αναλογιών. Σε κάθε περίπτωση, οι μαθητές χρειάζεται να γνωρίζουν από την αρχή και με ακρίβεια το «τι» και το «πώς» αξιολογείται και να έχουν κρατήσει σημειώσεις στο τετράδιό τους για ό,τι χρειάζεται.
  2. Όπως γνωρίζετε, το διδακτικό υλικό που έχει δημοσιευθεί στον δικτυακό κόμβο του ΙΕΠ (http://iep.edu.gr/index.php/el/thriskeftika-didaktiko-yliko/didaktiko-yliko-lykeiou), είναι προτεινόμενο και δεν είναι δεσμευτικό,  δεν αποτελεί «διδακτέα ύλη» του μαθήματος και πολύ περισσότερο δεν είναι «εξεταστέα ύλη». Πρόκειται για υποστηρικτικό/πληροφοριακό υλικό που προσφέρεται για ενημέρωση, διερεύνηση και διδακτική αξιοποίηση. Σύντομα τμήματα του υλικού μπορούν αξιοποιηθούν στην αξιολόγηση του μαθητή, κατά την κρίση του διδάσκοντα, όμως, με τον τρόπο που περιγράφτηκε παραπάνω. Σύμφωνα με τα παραπάνω, η «εξεταστέα ύλη» αφορά σε «διδακτικά θέματα» και όχι σε ορισμένη ποσότητα υλικού. Επομένως, ενώ τα διδακτικά θέματα που θα οριστούν χρειάζεται να είναι τα 2/3 της διδακτέας, το υλικό που οι μαθητές θα συμβουλευτούν για τις εξετάσεις μπορεί να είναι εξαιρετικά σύντομο.
  3. Οι ερωτήσεις πρέπει να θεμελιώνονται στον τρόπο που κάναμε το μάθημά μας και να απορρέουν από αυτόν. Για παράδειγμα, εάν κατά τη διδασκαλία επεξεργαστήκαμε ένα διδακτικό θέμα με τη βοήθεια ενός κειμένου, μιας εικόνας ή άλλου υλικού, με τον ίδιο τρόπο θα αξιολογήσουμε αυτό το θέμα. Στο πλαίσιο αυτό, ειδικά στα θέματα της δεύτερης ομάδας, μπορούμε να δώσουμε ένα απόσπασμα από το κείμενο, δηλαδή την αφετηριακή πληροφορία, και στη συνέχεια να ζητήσουμε από τους μαθητές να επεξεργαστούν δεδομένα, να κάνουν κρίσεις, να αναπτύξουν ιδέες, κλπ.
  4. Η διδακτική φιλοσοφία του ΠΣ στοχεύει στην κατανόηση και κυρίως στην καλλιέργεια ανώτερων γνωστικών δεξιοτήτων και όχι τόσο στην ανάκληση γνώσεων και την αποστήθιση. Σύμφωνα με αυτό το πνεύμα, χρειάζεται προσοχή ειδικά στις ερωτήσεις της πρώτης ομάδας ώστε αυτές να στοχεύουν, όσο είναι εφικτό, στην κριτική και δημιουργική σκέψη και όχι απλώς στην αξιολόγηση της μνήμης του μαθητή. Ορισμένοι τύποι ερωτήσεων (π.χ. αντιστοίχισης), ίσως, μειονεκτούν έναντι άλλων στο ζήτημα αυτό.

 

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

Δειγματικές ερωτήσεις για θέματα της β΄ ομάδας

[Α΄ Λυκείου, 1.3 Επικοινωνία]

«Η ακριβή αγάπη προς τον Θεό, με τις θυσίες της, γλυκοβράζει την καρδιά, και σαν τον ατμό πετιέται ο θείος έρως, ο οποίος δεν μπορεί να συγκρατηθεί, και ενώνεται με τον Θεό. Ο θείος έρως λυγίζει τα σκληρά κόκκαλα και γίνονται τόσο μαλακά, που ο άνθρωπος δεν μπορεί να σταθεί όρθιος, πέφτει κάτω! Γίνεται σαν την λαμπάδα που βρίσκεται σε θερμό χώρο και δεν μπορεί να σταθεί όρθια· πότε λυγίζει από εδώ, πότε λυγίζει από εκεί… Όταν κανείς βρίσκεται σ᾿ αυτήν την κατάσταση και πρέπει να πάει κάπου ή να κάνη κάποια δουλειά, δεν μπορεί· παλεύει, προσπαθεί να βγει από αυτήν την κατάσταση» (Άγιος Παΐσιος ο Αγιορείτης)

Κατά τη χριστιανική διδασκαλία, η επικοινωνία με τον Θεό μπορεί να κινείται σε διάφορα επίπεδα. Ανώτερη μορφή της, σύμφωνα με τα λόγια του αγίου Παϊσίου, είναι όταν βιώνεται ως «ακριβή αγάπη», η οποία οδηγεί στην ένωση του ανθρώπου με τον Θεό. Να αναπτύξετε αυτή τη θέση.

[Α΄ Λυκείου, 1.4.  Ήθος]

«Άλλο είναι να εξηγεί κανείς τους θείους λό­γους με κάποια γνώση και με τη λογική, και άλλο είναι να κατέχει το θησαυρό, τη χάρη, την αίσθηση, και την ενέργεια του αγίου Πνεύματος πραγματικά και έμπρακτα και με τέλεια βεβαιότητα στην ψυχή του και στο νου» (Άγιος Μακάριος ο Αιγύπτιος)

Με αφετηρία το κείμενο του Αγίου Μακαρίου, να αναπτύξετε τη χριστιανική θέση για το περιεχόμενο και τα χαρακτηριστικά του ήθους στη χριστιανική πνευματικότητα.

[Α΄ Λυκείου, 4.2. Αγάπη]

Αγάπη είναι να πιστεύω κι εγώ πως το αύριο θα ’ναι λίγο καλύτερο, πιο όμορφο.
Αγάπη είναι το συγνώμη να εννοείς κι όχι επειδή δεν μπορείς με τύψεις να ζεις.
Είναι να βρίσκεις λόγους να ζεις, παρά τους χίλιους πόνους που τώρα πρέπει να υποστείς.
Είναι ένα βράδυ με φίλους και κρασί, βγάλε ό,τι έχεις στην ψυχή, έχουμε ως το πρωί
Αγάπη είναι κάθε νέα αρχή, αν αγαπάς, δεν σταματάς να ζητάς ό,τι γεμίζει τη ζωή
[..]

Στο παραπάνω απόσπασμα από ένα σύγχρονο τραγούδι, αναγνωρίζετε κάποια σημεία που παραπέμπουν στη χριστιανική θεώρηση της αγάπης; Να αναπτύξετε με επιχειρήματα την απάντησή σας.

[Β΄ Λυκείου, 2.2. Ανταμοιβή]

«Η κατεξοχήν βαθμίδα ωριμότητας είναι αυτή που κίνητρο έχει την αγάπη. Ο άνθρωπος εδώ ενεργεί σαν ελεύθερος κι όχι σαν δούλος, σαν γιος κι όχι σαν υπάλληλος. Ανοίγεται στον απέναντι επειδή βρίσκει νόημα σ' αυτό το άνοιγμα και το θέλει ελεύθερα και συνειδητά».

Στο παραπάνω κείμενο συνοψίζεται η χριστιανική διδασκαλία για την έννοια της ανταμοιβής ως παράγοντα της πίστης και της στάσης απέναντι στον Θεό. Λαμβάνοντας υπόψη τις βασικές θέσεις του κειμένου, να παρουσιάσετε και να σχολιάσετε με δικές σας σκέψεις τη χριστιανική διδασκαλία γύρω από τα κίνητρα της πνευματικής και ηθικής ζωής.

[Β΄ Λυκείου, 2.5. Ιεροσύνη/Ιερατείο]

«Στις παραδόσεις των άλλων θρησκειών για την ιεροσύνη και την λατρευτική ζωή, βρίσκουμε υπαρκτό ένα τραγικό μεγαλείο της ανθρώπινης φύσης και μια δίψα του ανθρώπου προς το είναι, μια ορμή του λογικού πλάσματος προς τον δημιουργό του. Πράγματι στην ιεροσύνη και την λατρεία των διαφόρων θρησκειών του κόσμου, από τη μια μεριά βλέπουμε την εναγώνια αναζήτηση του θεού, και τον στεναγμό του ανθρώπου προς το άπειρο και αιώνιο, και από την άλλη την παρουσία του θεού μέσα στον κόσμο, γιατί ο θεός ποτέ δεν εγκατέλειψε το πλάσμα του και την δημιουργία του» (Γ. Δ. Ζιάκας)

Με αφετηρία τις θέσεις του κειμένου να αναπτύξετε τις σκέψεις σας για τη λειτουργία του ιερατικού θεσμού στον Χριστιανισμό και σε άλλες θρησκείες.

[Γ΄ Λυκείου, 1.1. Επιστήμη - 1.2. Τεχνολογία]

«Με τη σύγχρονη ανάπτυξη των επιστημών και της τεχνολογίας η ζωή μας αλλάζει ριζικά. Και ό,τι επιφέρει αλλαγή στον τρόπο ζωής του ανθρώπου, απαιτεί διάκριση από αυτόν, εφόσον, εκτός από τις σημαντικές ευεργεσίες, όπως είναι λ.χ. η διευκόλυνση της καθημερινότητας, η επιτυχής αντιμετώπιση σοβαρών ασθενειών και η έρευνα του διαστήματος, είμαστε επίσης αντιμέτωποι με τις αρνητικές επιπτώσεις της επιστημονικής προόδου. Υπάρχει ο κίνδυνος χειραγώγησης της ανθρώπινης ελευθερίας, της χρήσης του ανθρώπου ως απλού μέσου, της σταδιακής απώλειας πολύτιμων παραδόσεων, της απειλής ή και καταστροφής του φυσικού περιβάλλοντος» (Εγκύκλιος της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, Κρήτη 2016, γλωσσική απλούστευση)

Να αναπτύξετε τις βασικές θέσεις του κειμένου, σχολιάζοντας κριτικά και με θεολογικά κριτήρια τα θετικά και τα αρνητικά της ανάπτυξης των επιστημών και της τεχνολογίας στην εποχή μας.

Τελευταία Ενημέρωση στις Τετάρτη, 29 Μάρτιος 2017 10:01  

Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση