ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΚΡΗΤΗΣ - THEOLOGOI-KRITIS.SCH.GR

ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

  • Μεγαλύτερο μέγεθος γραμματοσειράς
  • Προκαθορισμένο μέγεθος γραμματοσειράς
  • Μικρότερο μέγεθος γραμματοσειράς
Αρχική Αρθρογραφία Βιβλιοπαρουσίαση: Χρ. Αρβανίτη, Η πολιτική και κοινωνική θεωρία των Βυζαντινών...

Βιβλιοπαρουσίαση: Χρ. Αρβανίτη, Η πολιτική και κοινωνική θεωρία των Βυζαντινών...

E-mail Εκτύπωση

Χριστοφόρου Ἐλ. Ἀρβανίτη, πολιτική καί κοινωνική θεωρία τῶν Βυζαντινῶν κατά τόν 11ο καί 12ο αἰώνα. Μελέτη στό κείμενο τοῦ Κεκαυμένου Στρατηγικόν καί στό ποίημα τοῦ Σπανέα. Ἐκδ. Ἀντ.Σταμούλη, Θεσσαλονίκη. 2007.

 

Στή μελέτη αὐτή, ὁ ἐρευνητής, προσεγγίζει τήν πολιτική καί κοινωνική θεωρία τῶν Βυζαντινῶν, κατά τόν 11ο καί 12ο αἰώνα, μέσα ἀπό τά κείμενα τοῦ Κεκαυμένου καί τοῦ Σπανέα. Βασικό χαρακτηριστικό αὐτῶν τῶν κειμένων εἶναι ἡ, κατά κάποιο τρόπο, διάθεση ἀλληλοπεριχώρησης πολιτικοῦ καί κοινωνικοηθικοῦ. Διάθεση, ἡ ὁποία, συνιστᾶ μιά λανθάνουσα μορφή τῆς πολιτικῆς καί κοινωνικῆς συνείδησης τῶν Βυζαντινῶν, μέ κύρια χαρακτηριστικά τήν πολιτική ἀστάθεια καί τήν προσωπική, ἀτομική ἀγωνία. Ἡ κοινωνικοπολιτική πρόταση τῶν Κεκαυμένου καί Σπανέα, ὡς ἡ πολιτική καί κοινωνική θεωρία τῆς καθεστηκυΐας τάξης τοῦ Βυζαντίου, ἡ ὁποία ἐμπεριέχεται στό βασικό ἱερό τρίπτυχο Θεός-αὐτοκράτορας-ἄνθρωπος, ὑπηρετεῖ τό κοινωνικό status τῆς ἐποχῆς τους καί ἀδυνατεῖ νά ὑπερβεῖ τά πολιτικά καί κοινωνικά δεδομένα, καθώς ἀγνοεῖ τήν ἔννοια τῆς ἐλευθερίας, ὡς ἀνθρώπινο ἐπίτευγμα.

Ὁ Κεκαυμένος καί ὁ Σπανέας ἐνδιαφέρονται, γιά τό πῶς ἡ πολιτική ἐξουσία θά εἶναι καλή καί ἀγαθή καί γιά τό πῶς ὀ ἐξουσιαζόμενος ἀτομικά καί κοινωνικά θά ἀποδέχεται τούς ὅρους καί τούς κανόνες πού αὐτή ἡ ἐξουσία ὁρίζει. Καί οἱ δύο συμφωνοῦν ὅτι ἡ ἐξουσία τοῦ αὐτοκράτορα εἶναι ἐξουσία ἐλέῳ Θεοῦ καί ὅτι ὁ αὐτοκράτορας ἀποτελεῖ «πρόβλησις τοῦ Θεοῦ», γι’αὐτό καί δέν ὑπάρχει καμία ἄλλη ἀναφορά σέ κάποιο ἄλλο κέντρο ἐξουσίας, θρησκευτικό ἤ ἐκκλησιαστικό. Ἡ αὐτοκρατορική ἐξουσία εἶναι ἀπολύτως θεοκεντρική, γεγονός πού σημαίνει ὅτι ὁ αὐτοκράτορας εἶναι ὁ μόνος, ὁ ὁποῖος ἔχει θεσμική ἐξουσία καί ἐπί τῆς Ἐκκλησίας, ὅπως καί ἐπί ὅλων τῶν ἄλλων θεσμῶν. Αὐτό κατά τούς Κεκαυμένο καί Σπανέα συνίσταται στό γεγονός ὅτι ἡ πολιτική καί κοινωνική πρακτική τῶν Βυζαντινῶν θά πρέπει νά εἶναι σύμφωνη μέ τίς ἐπιθυμίες τοῦ αὐτοκράτορα καί τίς ἐντολές τοῦ Θεοῦ.

Ὁ Κεκαυμένος καί ὁ Σπανέας ἐκφράζουν, κατά ἐμπειρικό τρόπο, τό πλαίσιο μιᾶς κανονιστικῆς ἠθικῆς καί κοινωνικῆς θεώρησης ἀπό τή μιά καί τό πλαίσιο μιᾶς θεοκεντρικῆς πολιτικῆς θεώρησης τῆς αὐτοκρατορικῆς ἐξουσίας ἀπό τήν ἄλλη. Αὐτές, οἱ θεωρήσεις ἀκυρώνουν καί δέν ἐπιτρέπουν σκέψεις καί πρακτικές ἐλευθερίας, καθώς ἡ ὅλη κοινωνική, ἠθική καί πολιτική συμπεριφορά λειτουργεῖ ὠφελιμιστικά. Ἡ ἀνθρώπινη βούληση, καλεῖται νά συμμορφωθεῖ μέ τίς ἀπαιτήσεις τῆς κοινωνικῆς πραγματικότητας, μέ τρόπο, ὅμως, πού ὁδηγεῖ τήν ἀνθρώπινη ὕπαρξη σέ ἀπώλεια τῆς συνείδησής της μέσα ἀπό μιά παθητική ἀτομική, πολιτική καί κοινωνική θεώρηση. Ἡ ἀντίληψη περί ἑνότητας τοῦ κοινωνικοηθικοῦ μέ τό πολιτικό εἶναι κυρίως παραινετική, ἀποτελεῖ, κατ’οὐσίαν, μιά φαινομενική παρουσία μιᾶς καταχρηστικῆς ἀτομικῆς ἠθικῆς, ἡ ὁποία ὁλοκληρώνεται καί πραγματώνεται μόνο καί ἐφ’ὄσον κατορθώσει νά ἐπιτύχει τήν κοινωνική καταξίωση καί ἀναγνώριση.

Ὁ βυζαντινός ἄνθρωπος τῶν Κεκαυμένου καί Σπανέα εἶναι ὁ ἁπλός ἄνθρωπος τῆς κάθε ἐποχῆς πού προσπαθεῖ νά ἐπιβιώσει θέλοντας νά «τά ἔχει καλά» μέ τίς ἐξουσίες, τήν πολιτική καί τή θρησκευτική.

 

Χριστόφορος Αρβανίτης

Δρ. Κοινωνιολογίας της Θρησκείας

Τελευταία Ενημέρωση στις Κυριακή, 11 Ιούλιος 2010 16:03  

Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση