ΘΕΟΛΟΓΟΙ ΚΡΗΤΗΣ - THEOLOGOI-KRITIS.SCH.GR

ΤΑ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΑ ΣΤΗ ΔΕΥΤΕΡΟΒΑΘΜΙΑ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΗΣ ΚΡΗΤΗΣ

  • Μεγαλύτερο μέγεθος γραμματοσειράς
  • Προκαθορισμένο μέγεθος γραμματοσειράς
  • Μικρότερο μέγεθος γραμματοσειράς
Αρχική Αρθρογραφία ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΊΑΣΗ: Παντελή Β. Πάσχου, Για μια λειτουργική ορθόδοξη πνευματικότητα

ΒΙΒΛΙΟΠΑΡΟΥΣΊΑΣΗ: Παντελή Β. Πάσχου, Για μια λειτουργική ορθόδοξη πνευματικότητα

E-mail Εκτύπωση

Σε 115, μαζί με αυτή που παρουσιάζομε σήμερα, ανέρχονται οι δημοσιευμένες εργασίες του ομότιμου καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, ελλογ. κυρίου Παντελή Β. Πάσχου. Ο καθηγητής είναι γνωστός όχι μόνο στους θεολογικούς, για τις επιστημονικές του μελέτες, αλλά και στους ευρύτερα λογοτεχνικούς, κύκλους ως ποιητής, διηγηματογράφος, δοκιμιογράφος, με όλα τα κείμενά του βαθειά ριζωμένα στην ελληνορθόδοξη παράδοσή μας. Με καταπληκτική ευχέρεια χειρίζεται τον έλληνα λόγον στην αρχαία, τη «λόγια», αλλά και την κοινή καθομιλουμένη μορφή του, με καθαρότητα, σαφήνεια, γλυκύτητα και απλότητα, ώστε τα κείμενά του να είναι ευχάριστα και να γίνονται καταληπτά από όλους τους αναγνώστες τους ανεξαρτήτως μορφώσεως.

Η προσέγγιση των θεμάτων που διαπραγματεύεται γίνεται πάντα με επιστημονική ακρίβεια και συγχρόνως με απαράμιλλη  απλότητα και πρωτοτυπία. Η πρωτοτυπία έγκειται στο ότι άπτεται σε πολλά κείμενά του ακραιφνών θεολογικών ζητημάτων της ορθοδόξου πίστεως και ζωής, τα οποία χειρίζεται και επεξεργάζεται με  καταπληκτική ευχέρεια και τα προσφέρει με εξιδιασμένη απλότητα στο αναγνωστικό τους κοινό.  Η γλαφυρότητα και η χάρη, στα κείμενα του σεβαστού μας καθηγητή, είναι μοναδική, ιδίως σε θέματα λειτουργικής έρευνας και πατερικής θεολογίας, όπως και σε τομείς που άπτονται των λειτουργικών τεχνών· της υμνολογίας, της μουσικής και της ορθοδόξου ζωγραφικής.

Το υπό παρουσίαση πόνημα του ελλογ. καθηγητού  Για μια λειτουργική ορθόδοξη πνευματικότητα, συμπυκνώνει στις σελίδες του, με τα θέματα που διαπραγματεύεται, τα σημαντικότερα στοιχεία της λειτουργικής ορθοδόξου πνευματικότητος, τα οποία, όπως σημειώνει στον πρόλογό του, «προσπαθεί να φέρει κοντά στον σημερινό αναγνώστη».

Το βιβλίο χωρίζεται σε Γ΄ μέρη.

Το Α΄ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΠΡΟΟΙΜΙΑ χωρίζεται σε δύο μέρη. 1. Λειτουργική Ορθόδοξη πνευματικότητα. Το μέρος αυτό υποδιαιρείται στα κεφάλαια: α) Αναπνέει και ζη λειτουργικά. β) Εικόνα, τροπάρι, συναξάρι. γ) Πνευματική ζωή. δ΄) Εκκλησία και λειτουργικές τέχνες. ε΄) Βυζαντινή αγιογραφία-εικονογραφία. στ΄) Εκκλησιαστική λογοτεχνία: υμνογραφία. ζ΄) Εκκλησιαστική λογοτεχνία: αγιολογικά κείμενα και η΄) Βυζαντινή εκκλησιαστική μουσική. 2. Προοίμιο στην Ορθόδοξη λειτουργική πνευματικότητα.

Το Β΄ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΕΣ ΤΕΧΝΕΣ χωρίζεται στα εξής μέρη: 1. Η αγιογραφία της Ορθοδόξου Εκκλησίας 2. Η μουσική της Ορθοδόξου Εκκλησίας 3. Βυζαντινή μουσική και Θεία Λατρεία και 4. Εκκλησιαστική λογοτεχνία.

Το Γ΄   ΟΡΘΟΔΟΞΙΑ ΚΑΙ ΟΡΘΟΠΡΑΞΙΑ, περιλαμβάνει τα κεφάλαια: 1. «Ήλιος εν σπαργάνοις» Προσεγγίσεις του μυστηρίου της Γεννήσεως, 2. Η πράξη και η θεωρία στην Ορθοδοξία 3. Επανάγαγε εις το βάθος, 4. «Παθοκτόνοι και ου σωματοκτόνοι» και 5. Η κατάνυξη.

Ο συγγραφέας του βιβλίου και ως πανεπιστημιακός δάσκαλος, αλλά και ως ζωντανό μέλος της Εκκλησίας γνωρίζει και ψηλαφεί τις πληγές που άφησαν στο σώμα της αγίας Ορθοδοξίας  οι κατά καιρούς Καισαροπαπισμοί και επώδυνες αιχμαλωσίες από τα πανάρχαια χρόνια ως τα νεώτερα και στις μέρες μας,  που η Εκκλησία του Χριστού δοκιμάζεται παντοιοτρόπως και η Παράδοσή της κινδυνεύει να αλλοιωθεί. Και ενώ γνωρίζει τα αίτια που συνέβαλαν και συμβάλουν σ’ αυτό, προτιμά να μην ασχοληθεί με αυτά, αλλά έχει την πρόθεση «να ανιχνεύσει, το κατά δύναμη, τις πιθανές οδούς, που θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως άλλος ΄΄μίτος Αριάδνης΄΄ για να βγούμε από τούτο το φοβερό αδιέξοδο, όπου μας έφερε ο ΄΄συσχηματισμός΄΄ με τον νυν αιώνα, τον απατεώνα».  Και ασφαλέστερη μέθοδο, ως σοφός παιδαγωγός, γι’ αυτή την ανίχνευση κρίνει τη σφυγμομέτρηση του λαού του Θεού, που έγκειται στη σχέση του με την Εκκλησία, αν αναπνέει, δηλαδή, και ζη λειτουργικά, γιατί αυτός είναι ο ομφάλιος λώρος που τον συνδέει, ως μέλος του σώματος της Εκκλησίας με την  κεφαλή της, τον Χριστό, και γι’  αυτό πρέπει να προσπαθήσουμε να τον κρατήσουμε  ζωντανό και άρρηκτο,  γιατί δεν πρέπει να κοπεί ποτέ. Αν κοπεί, τότε ο λαός οδηγείται στην αίρεση, στην αποκοπή από το σώμα της Εκκλησίας, στο ναυάγιο και την ψυχική απώλεια.

Το βιβλίο γράφηκε με αυτόν τον καημό, γι’  αυτό και ο σκοπός του είναι ένας: να προσφέρει με απλά λόγια στον σύγχρονο πιστό πνευματική τροφή, για να νιώσει ως τα κατάβαθα της υπάρξεώς του την αναγεννητική πνοή, που βγαίνει από καθετί που αναφέρεται και συμβάλει στην ορθόδοξη λατρεία και Παράδοση.  Να αντιληφθεί πως μέσα στο μυροβόλο περιβόλι της Ορθοδοξίας όλα ευωδιάζουν, και τα θεώμενα και τα τελούμενα. Όλα εξαγιάζονται· και τα κτήρια των ναών με τον αρχιτεκτονικό τους προσδιορισμό ως κατοικητήρια του «ακτίστου» και «ακαταλήπτου» Θεού,  και  οι ιστορημένες μορφές των αγίων που απλώνονται στους τοίχους και η μουσική αρμοδεμένη με την ποίηση καθώς είναι, σκορπούν θεία κατάνυξη και οδηγούν τον άνθρωπο σε υψηλότερες κορυφές, δείχνοντάς του τον ουρανό, τα νοητά κάλλη του παραδείσου.

Το βιβλίο αυτό είναι ένας πανέμορφος λειμώνας, που, πέρα από τον διδακτικό και ερμηνευτικό του λόγο, διανθισμένο από ανέκδοτα αγίων Γερόντων, τροφοδοτεί το πνεύμα και την καρδιά μας από την αέναο πηγή του ζωαρχικού Πνεύματος με την αύρα της ησυχίας και της νήψεως,  τόσο απαραίτητα πνευματικά εφόδια μέσα στον απνευμάτιστο και πολυτάραχο κόσμο που ζούμε.

Ιδιαίτερης προσοχής είναι το κεφάλαιο που τιτλοφορείται: Η πράξη και η θεωρία στην Ορθοδοξία. Εδώ ο συγγραφέας επιχειρεί ένα επιτυχημένο ψυχογράφημα  των συγχρόνων ορθοδόξων χριστιανών: «’Εχουμε», γράφει, «μια πληθώρα κατ’ επίφασιν ορθοδοξολογούντων, που τολμά να πει κανείς πως, αν όλοι αυτοί ήταν όχι φανατικοί οπαδοί της Ο ρ θ ο δ ο ξ ο λ ο γ ί α ς, αλλά της Ορθοπραξίας, που θέλει η αγία Ορθοδοξία μας, τότε τα πράγματα θα ήταν καλύτερα. Η αγάπη κ’ η ειρήνη του Θεού θα βασίλευε ανάμεσά μας».

Θα κλείσομε την ευσύνοπτη αυτή και, οπωσδήποτε, ατελή παρουσίαση του βιβλίου με ένα ανέκδοτο επίκαιρο, λόγω της περιόδου της Αγίας Τεσσαρακοστής, που αναφέρεται στο θέμα της νηστείας, αφού τονίσομε πρώτα ότι οι Κανόνες που η Εκκλησία μας έχει καθιερώσει για τη νηστεία δεν χωρίζουν το σώμα από την ψυχή, ούτε τα πνευματικά από τα υλικά. Αντίθετα, προσπαθούν να κάνουν αρμονική τη συμβίωσή τους, για να μη βλάψει το σώμα την ψυχή και η ψυχή το σώμα, μια που το ένα επιθυμεί τ’ αντίθετο από τ’ άλλο.  Λέει λοιπόν το ανέκδοτο:

Συναντήθηκαν κάποτε, ένας πολύ παχύς μ’ ένα πολύ εγκρατή  και λεπτόσαρκο, και χαιρετίστηκαν. Ο χονδρός και πολύσαρκος είπε στον λιπόσαρκο: «Καλώς ήρθες, πνεύμα δίχως σώμα»! Και ο πολύ αδύνατος του απάντησε: «Καλώς σε βρήκα, σώμα δίχως πνεύμα»! Το χαριτωμένο και τόσον αστείο στους χαιρετισμούς αυτούς, δείχνει πως η συζυγία του σώματος και του πνεύματος είχε πολλές δυσαρμονίες, στις οποίες οδήγησε πριν απ’ όλα η υπερβολή. Οι Πατέρες μ’ επιμονή μας διδάσκουν, πώς η νηστεία έχει σκοπό να μας κάμει να είμαστε «παθοκτόνοι και όχι σωματοκτόνοι»!

Ευχαριστούμε τον κύριο Καθηγητή, που μέσα από τις γραμμές και αυτού του βιβλίου του, μας καλεί να αφουγκραστούμε και να βιώσουμε τον περιχωρητικό θεολογικό λόγο της αγίας μας Ορθοδοξίας ως ο ρ θ ο π ρ α ξ ί α ς, στο αιώνιο παρόν του λειτουργικού χρόνου, μέσα από τις λειτουργικές τέχνες της Εκκλησίας.

Πρωτοπρεσβύτερος

Ευάγγελος Παχυγιαννάκης

Πρωτοπρεσβύτερος

του Οικουμενικού Θρόνου

 

 

 

Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση
Διαφήμιση