Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι

Με αφορμή την έναρξη του σχολικού έτους, εύχομαι από καρδιάς καλή δύναμη και κάθε επιτυχία στο έργο σας. Κατά τον νέο «στέφανον του ενιαυτού» εύχομαι να έχετε πολλή υγεία, χαρά, πίστη, αγάπη και ελπίδα.

Στην πρώτη φετινή επικοινωνία μας, θεωρώ επιβεβλημένο να έχετε μια σύντομη ενημέρωση για τις αλλαγές που αφορούν στο μάθημά μας από το τρέχον σχολικό έτος και  ορισμένες χρήσιμες οδηγίες γύρω από αυτές. Αναφέρομαι στην έναρξη της γενικής εφαρμογής των νέων Προγραμμάτων Σπουδών στα Θρησκευτικά, τα οποία έχουν υπογραφεί.

Α. Έναρξη εφαρμογής των νέων Προγραμμάτων Σπουδών

Από το σχολικό έτος 2016-17, τα νέα Προγράμματα Σπουδών στα Θρησκευτικά εφαρμόζονται σε όλες τις βαθμίδες εκπαίδευσης (Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο) και όλους τους τύπους σχολείων (Ημερήσια και Εσπερινά Γυμνάσια, Γενικά Λύκεια, Επαγγελματικά Λύκεια). Τα Προγράμματα, τα ΦΕΚ των οποίων θα έλθουν στα σχολεία εντός των προσεχών ημερών, μπορείτε να βρείτε στην ιστοσελίδα του Ι.Ε.Π.:

http://iep.edu.gr/index.php/el/?option=com_content&view=article&id=451

Τα Προγράμματα εφαρμόζονται από την αρχή του σχολικού έτους, σε όλες τις τάξεις. Τα παλιά σχολικά βιβλία που έχουν διανεμηθεί στα παιδιά, θα αξιοποιούνται επικουρικά, κατά την κρίση του διδάσκοντα, εφόσον υπάρχει σε αυτά διδακτικό υλικό για το μάθημα, σύμφωνα με τα νέα Προγράμματα.

Στην παραπάνω διαδικτυακή διεύθυνση του Ι.Ε.Π., εκτός από το Πρόγραμμα Σπουδών στα Θρησκευτικά Δημοτικού-Γυμνασίου και το Πρόγραμμα Σπουδών στα Θρησκευτικά Λυκείου, επίσης, θα βρείτε τον Οδηγό Εκπαιδευτικού στα Θρησκευτικά Δημοτικού-Γυμνασίου και τον Οδηγό Εκπαιδευτικού στα Θρησκευτικά Λυκείου. Επιπλέον, θα βρείτε προτεινόμενο Διδακτικό Υλικό για όλες τις βαθμίδες και όλες τις τάξεις, κατά τάξη και κατά Θεματική Ενότητα, το οποίο περιλαμβάνει υλικό για τον μαθητή, για την επεξεργασία των Θεματικών και Διδακτικών Ενοτήτων, και πληροφοριακό υλικό για τον εκπαιδευτικό.

Ένα σημαντικό σημείο είναι ότι στα νέα Προγράμματα Σπουδών προβλέπεται η διδασκαλία του μαθήματος να γίνεται σε ενιαίο δίωρο, όπου το μάθημα είναι δίωρο, ενώ συστήνεται η δίωρη διδασκαλία ανά 15/μερο, όπου είναι μονόωρο.

Β. Υποστηρικτικές και επιμορφωτικές δράσεις

Για την υποστήριξη της εφαρμογής των νέων Προγραμμάτων προγραμματίζονται:

1. Ειδικός ιστότοπος για την υποστήριξη των εκπαιδευτικών, του οποίου η λειτουργία θα ξεκινήσει πολύ σύντομα.  Στον ιστότοπο θα αναρτηθεί, εκτός από το ήδη δημοσιευμένο διδακτικό υλικό, το εικονιστικό υλικό των Θεματικών Ενοτήτων.
2. Όλοι οι εκπαιδευτικοί θα έχουν διήμερη επιμόρφωση, στην περίοδο Νοεμβρίου-Δεκεμβρίου 2016, σε κατά τόπους επιμορφωτικά κέντρα, ενώ τον Νοέμβριο  θα πραγματοποιηθεί τριήμερη επιμόρφωση των επιμορφωτών των εκπαιδευτικών. Στον ιστότοπο του Ι.Ε.Π. υπάρχει η σχετική προκήρυξη εκδήλωσης ενδιαφέροντος για ένταξη στο «Μητρώο Επιμορφωτών του Ι.Ε.Π. για την υποστήριξη της εφαρμογής των νέων Προγραμμάτων Σπουδών στα Θρησκευτικά» (http://iep.edu.gr/index.php/el/prokirixeis/menu-proskliseis/452-prosklisi-ekdilosis-endiaferontos).
3. Από την ερχόμενη εβδομάδα θα ξεκινήσουν και οι δικές μου επιμορφωτικές συναντήσεις, με αρχή από τα μεγάλα αστικά κέντρα.

Γ. Καλές πρακτικές για τα πρώτα βήματα

Η έναρξη της εφαρμογής, από την αρχή του σχολικού έτους, επιβάλλει να ενημερωθούμε όλοι για τα αναγκαία. Στη συνέχεια, σταδιακά και σταθερά, μπορούμε να επεκταθούμε σε όλο το διαθέσιμο πληροφοριακό υλικό  και να εμβαθύνουμε σε αυτό.

Πρώτο αναγκαίο βήμα είναι να εντοπίσουμε τα βασικά υλικά μας, δηλαδή το Πρόγραμμα Σπουδών, τον Οδηγό Εκπαιδευτικού και το προτεινόμενο υλικό. Ο Οδηγός Εκπαιδευτικού στα Θρησκευτικά Δημοτικού-Γυμνασίου είναι χρήσιμος για όλες τις βαθμίδες, επειδή περιλαμβάνει μεθοδική παρουσίαση των διδακτικών τεχνικών που αναφέρονται στα Προγράμματα (σ. 109 κ.ε.) Επίσης, να εντοπίσουμε το υλικό για την πρώτη Θεματική Ενότητα από την οποία θα ξεκινήσουμε σε κάθε τάξη.

Είναι σημαντικό να ενημερωθούμε για τους βασικούς σκοπούς/στόχους της κάθε τάξης, όπως αναφέρονται στην εισαγωγή κάθε τάξης στο Πρόγραμμα Σπουδών και να έχουμε για γενική εικόνα για τις Θεματικές Ενότητες κάθε τάξης (για το Γυμνάσιο στο Πρόγραμμα Σπουδών στα Θρησκευτικά Δημοτικού-Γυμνασίου, σ. 79 και για το Λύκειο στο  Πρόγραμμα Σπουδών στα Θρησκευτικά Λυκείου, σ. 4).

Στις πρώτες ώρες της διδασκαλίας, μπορούμε να αφιερώσουμε διδακτικό χρόνο για:

• Να συζητήσουμε με τους μαθητές γύρω από τα διδακτικά θέματα της χρονιάς και τους τρόπους επεξεργασίας τους, δηλαδή με δραστηριότητες διερεύνησης και συνεργασίας μεταξύ τους.
• Να προετοιμάσουμε τους μαθητές για εργασία σε ομάδες, επειδή συχνά θα χρειαστεί να δουλέψουν με αυτό τον τρόπο. Ανάλογα με τον αριθμό των μαθητών σε ένα τμήμα, μπορούμε να οργανώσουμε ομάδες μικτής ικανότητας, με 4-6 μαθητές σε καθεμιά. Για το ζήτημα αυτό είναι χρήσιμες οι οδηγίες στο μάθημα των Ερευνητικών Εργασιών στο Λύκειο (βλ. περισσότερα στο Η. Ματσαγγούρα, Η Καινοτομία των Ερευνητικών Εργασιών στο Λύκειο, Βιβλίο Εκπαιδευτικού, σ. 48, στη διεύθυνση: http://ebooks.edu.gr/new/books-pdf.php?course=DSGL-A107).
• Να συζητήσουμε με τους μαθητές για τρόπους δουλειάς, που αξιοποιούν τη διερεύνηση και εντάσσουν δημιουργικά όλους τους μαθητές στο μάθημα (σχετική ανάλυση στον Οδηγό Εκπαιδευτικού στα Θρησκευτικά Δημοτικού-Γυμνασίου, σ. 104 – 109).
• Να καθοδηγήσουμε τους μαθητές να οργανώνουν φάκελο του μαθήματος (φάκελο ή μικρό ντοσιέ), όπου θα φυλάσσουν το υλικό και τις εργασίες τους, καθώς επίσης ένα τετράδιο, της επιλογής τους, όπου θα σημειώνουν βασικά σημεία από κάθε μάθημα και το πρόγραμμά τους (ημερολόγιο μάθησης).
• Να ξεκινήσουμε τη διδασκαλία με την πρώτη Θεματική/Διδακτική Ενότητα.
• Να προσπαθήσουμε κατά τη διδασκαλία να εμπλέξουμε τους μαθητές σε διδακτικές δραστηριότητες διερευνητικής και βιωματικής μορφής. Για τον σκοπό αυτό είναι αποτελεσματικό να δίνουμε στα παιδιά ένα φύλλο εργασίας με τα βήματα της δουλειάς τους.  Οι μαθητές μπορούν να ερευνήσουν το υλικό τους, να συζητήσουν μεταξύ τους, να παρουσιάσουν τη δουλειά τους, να αξιολογήσουν το θέμα τους. Στο τέλος της Ενότητας, μπορούμε να συζητήσουμε με τους μαθητές εντυπώσεις, σχόλια προτάσεις για το διδακτικό θέμα και τον τρόπο που το προσεγγίσαμε.

Στο Γυμνάσιο, κάθε Θεματική Ενότητα αναπτύσσεται σε 3-5 διδακτικά δίωρα. Ο εκπαιδευτικός του Γυμνασίου, σε συνεργασία με τους μαθητές, θα επιλέξει ποια από αυτά τα θέματα θα εντάξει στη διδασκαλία,  λαμβάνοντας υπόψη τις συνθήκες της τάξης, π.χ. ποια θέματα έχουν ήδη επεξεργαστεί τα παιδιά σε προγενέστερες τάξεις, καθώς επίσης αποφασίζει πώς θα κατανείμει αυτά τα διδακτικά θέματα στα  δίωρα. Επισημαίνω ότι στο Γυμνάσιο δεν διδάσκουμε όλα τα θέματα που αναφέρονται στο Πρόγραμμα. Στο Λύκειο, κάθε Διδακτική Ενότητα αντιστοιχεί σε ένα διδακτικό δίωρο.

Σε κάθε Ενότητα, ξεκινούμε τον σχεδιασμό της διδασκαλίας από τα Προσδοκώμενα Μαθησιακά Αποτελέσματα. Στο Γυμνάσιο, επιλέγουμε από τη στήλη Βασικά Θέματα ποια θα διδάξουμε. Στη συνέχεια, αποφασίζουμε για τη μέθοδο διδασκαλίας ή τη διδακτική δραστηριότητα, με την οποία θα υλοποιήσουμε τον στόχο μας και θα πετύχουμε την προσδοκώμενη μάθηση. Στο πλαίσιο αυτό επιλέγουμε και το κατάλληλο διδακτικό υλικό, από αυτό που προτείνεται στο Πρόγραμμα Σπουδών και τον Οδηγό, αυτό που έχει συγκεντρωθεί στον ιστότοπο του Ι.Ε.Π. ή ακόμη και δικό μας. Ως μέθοδοι διδασκαλίας στο Λύκειο προτείνονται η Διερευνητική και η Βιωματική (βλ. περισσότερα στον Οδηγό Εκπαιδευτικού στα Θρησκευτικά Λυκείου, σ. 42-46).

Τα Προγράμματα Σπουδών δίνουν έμφαση σε εναλλακτικούς τρόπους αξιολόγησης του μαθητή (βλ. περισσότερα στον Οδηγό Εκπαιδευτικού στα Θρησκευτικά Δημοτικού-Γυμνασίου, σ. 229 κ.ε.). Στο Πρόγραμμα Σπουδών στα Θρησκευτικά Λυκείου υπάρχει ξεχωριστή στήλη, η οποία αναφέρεται στο τι αξιολογείται σε κάθε Ενότητα. Για το ζήτημα της αξιολόγησης στο Γυμνάσιο αναμένονται και οι τελικές αποφάσεις του Υπουργείου Παιδείας, που αφορούν σε όλα τα μαθήματα.

Δ. Προγραμματισμός του εκπαιδευτικού έργου

Ένας συνοπτικός ετήσιος και περιοδικός προγραμματισμός θα μας βοηθήσει να σχεδιάσουμε μεθοδικά τα βήματά μας, λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω, ώστε να αποφύγουμε ουτοπικούς στόχους και να πετύχουμε στο έργο μας. Πάντοτε, στον προγραμματισμό λαμβάνουμε υπόψη τις αντικειμενικές συνθήκες του σχολείου και της τάξης μας. Το θέμα του προγραμματισμού θα συζητήσουμε περισσότερο και στις πρώτες επιμορφωτικές συναντήσεις μας.

Αγαπητές και αγαπητοί συνάδελφοι,

Ευελπιστώ στη συνεργασία μεταξύ όλων για την επιτυχία του κοινού στόχου, που είναι η μορφωτική και πνευματική καλλιέργεια των παιδιών.

Λόγω της κρισιμότητας του θέματος των Προγραμμάτων Σπουδών, περιορίστηκα στη στοιχειώδη ενημέρωση γύρω αυτό. Συμπληρωματικά, όμως, αναφέρω ότι δεν έχει αλλάξει κάτι γύρω από τη διαδικασία χορήγησης απαλλαγής,  καθώς επίσης την πρωινή προσευχή. Ως προς το τελευταίο ζήτημα, για ακόμη μια φορά θέλω να παρακαλέσω για την παιδαγωγική συνδρομή σας, σε συνεργασία με τους Διευθυντές των σχολείων.

Τέλος, με συντομία, θα ήθελα να συστήσω και να ενθαρρύνω πρωτοβουλίες ενημέρωσης, διερεύνησης και έκφρασης των μαθητών γύρω από δύο σπουδαία επίκαιρα θέματα: α) τη σύγκληση και τις αποφάσεις της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου της Ορθοδόξου Εκκλησίας, και β) την επέτειο της συμπλήρωσης 150 χρόνων από τη θυσία στη Μονή Αρκαδίου.