Αγαπητοί συνάδελφοι
Με το ξεκίνημα του νέου σχολικού έτους, εύχομαι σε όλους υγεία και προκοπή. Καλή δύναμη και κάθε επιτυχία στο έργο σας.
Στη δύσκολη συγκυρία που διανύουμε θα ήθελα να μοιραστώ μαζί σας ένα μήνυμα αισιοδοξίας, αφού είμαστε συμμέτοχοι και κοινωνοί στην «πληροφορίαν της ελπίδος» (Εβρ. 6, 11) του Ιησού Χριστού, την οποία ο Απόστολος Παύλος ονομάζει, επίσης, «καύχημα» και «ομολογία» και «άγκυραν ασφαλή». Αυτό το μήνυμα σάς καλώ να μοιραστούμε και με τους μαθητές μας, με λόγια και έργα, δημιουργική διάθεση, αγωνιστικό πνεύμα, ειλικρινές ενδιαφέρον και αυθεντική νοηματοδότηση.
Α. Στην αρχή κάθε σχολικού έτους, είναι βασική υποχρέωσή μας ο προγραμματισμός του διδακτικού έργου. Προϋποθέσεις για σωστό και ολοκληρωμένο σχεδιασμό είναι η ενημέρωσή μας για τα διδακτικά μέσα, τη διδακτέα ύλη, τις επίσημες διδακτικές οδηγίες και τις διαδικασίες αξιολόγησης. Ζητήματα ουσιαστικής σημασίας είναι, επίσης, η καλή γνωριμία με τους μαθητές μας, η ανίχνευση των προσδοκιών, των ενδιαφερόντων και των ιδιαιτεροτήτων τους. Ακόμη, η επιλογή κατάλληλων διδακτικών δραστηριοτήτων και η αξιοποίηση αποτελεσματικών στρατηγικών μάθησης. Με βάση τα παραπάνω, καθώς και την εμπειρία των παρελθόντων ετών, για μια φορά ακόμη, επισημαίνω ότι στα διδακτικά εγχειρίδια δεν είναι όλα «διδακτέα ύλη» ούτε προορίζονται όλα για διάβασμα από τους μαθητές στο σπίτι. Υπάρχουν διδακτικές δραστηριότητες και θέματα που προορίζονται αποκλειστικά για την τάξη, ενώ σε αρκετές περιπτώσεις, ειδικά στο Λύκειο, επιβάλλεται η συντόμευση ή ο συνδυασμός ορισμένων διδακτικών ενοτήτων, καθώς επίσης, όπου είναι αναγκαίο, μπορούν να γίνουν μερικές τροποποιήσεις στην ιεράρχηση, ακόμη και παράλειψη θεμάτων που έχουν εξαντληθεί σε προηγούμενη τάξη. Οπωσδήποτε, αυτά γίνονται βάσει σχεδιασμού και για την εξυπηρέτηση των γενικών διδακτικών σκοπών κάθε τάξης και όχι για την καταστρατήγηση ή την ακύρωσή τους. Προσωπική διδακτική προσέγγιση στα ζητήματα αυτά έχω προτείνει και στο παρελθόν. Σε κάθε περίπτωση, μπορείτε να συμβουλεύεστε τις διδακτικές οδηγίες του Υπουργείου Παιδείας και επίσης να επικοινωνείτε μαζί μου.
Β. Το σχολείο ως χώρος μάθησης και αγωγής δεν παρέχει μόνο κατάρτιση και τυπικές ακαδημαϊκές γνώσεις. Όταν εργάζεται προς την κατεύθυνση της ολόπλευρης μορφωτικής καλλιέργειας, τότε πράγματι «φωτίζει τους ανθρώπους» σύμφωνα με τον λόγο του αγίου Κοσμά του Αιτωλού. Ο θεολόγος εκπαιδευτικός, όπως είναι φυσικό, πάντοτε είχε και έχει αυτή την ιδιαίτερη ευαισθησία. Σας παρακαλώ, λοιπόν, με πολλή αγάπη, να εντείνουμε τις προσπάθειές μας για την ευόδωση των λειτουργιών του σχολείου που αφορούν σε αυτό τον σκοπό. Αναφέρομαι σε μια σειρά ζητημάτων όπου η δική μας ευαισθησία και ενεργός συμμετοχή μπορεί να βοηθήσει σημαντικά το σχολείο και τους μαθητές μας: Από την οργάνωση της πρωινής προσευχής, την εξασφάλιση φιλοκαλικού διακόσμου στις σχολικές αίθουσες, την ανάληψη πρωτοβουλιών για τον καθιερωμένο Αγιασμό στην αρχή του έτους και τον εκκλησιασμό των μαθητών, τις επισκέψεις σε εκκλησιαστικά και θρησκευτικά μνημεία, μέχρι την ουσιαστική συμβολή μας στον εορτασμό των Τριών Ιεραρχών, τις λοιπές σχολικές γιορτές και εκδηλώσεις και όπου είναι εφικτό τις εόρτιες εκδηλώσεις για τα Χριστούγεννα και το Πάσχα. Ακόμη, τη στήριξη σχολικών δράσεων που στοχεύουν στην προσφορά βοήθειας σε εμπερίστατους και αναξιοπαθούντες μαθητές ή άλλους ανθρώπους. Είναι άτοπο να απουσιάζει ο θεολόγος εκπαιδευτικός από τις δραστηριότητες αυτές.
Γ. Ήδη έχουν αποσταλεί στα σχολεία οι φετινές οδηγίες για τις Ερευνητικές Εργασίες στο Λύκειο. Κατά το παρελθόν σχολικό έτος, πολλοί θεολόγοι ανέλαβαν και διερεύνησαν με επιτυχία ποικίλα θέματα, μεταξύ των οποίων και αρκετά θεολογικά. Πιστεύω ότι η συγκεκριμένη καινοτομία μπορεί να εμπλουτίσει σημαντικά τη μάθηση στο Λύκειο, αφού βασίζεται σε διαδικασίες διερεύνησης και αξιοποιεί την εργασία σε ομάδες και τη συνεργατικότητα. Εφιστώ την προσοχή ώστε στις τυχόν προτάσεις που θα καταθέσουμε στους μαθητές, ειδικά εκείνες που σχετίζονται με τον θεολογικό και θρησκευτικό χώρο, να είναι όσο γίνεται συγκεκριμένες και στοχευμένες, να ανταποκρίνονται σε επίκαιρες ανάγκες και ενδιαφέροντα των μαθητών και να είναι συμβατές προς τον στόχο της ομαδοσυνεργατικής διερεύνησης. Να αποφεύγονται τα αχανή εγκυκλοπαιδικά θέματα και η επιδίωξη της απλής καταγραφής-παράθεσης στοιχείων. Να δίνεται έμφαση στην ανακάλυψη και την οικοδόμηση της γνώσης και όχι μόνο στο παραδοτέο τέχνημα. Για θέματα που είναι σχετικά με το μάθημά μας είμαι στη διάθεσή σας για κάθε δυνατή συνεργασία.
Δ. Σε συνέχεια του προηγούμενου ζητήματος, υπενθυμίζω ότι οι προσωπικές μου ταπεινές προσπάθειες στα τελευταία χρόνια, κινούνται σε μεγάλο βαθμό στη διάδοση των νέων τεχνολογιών πληροφορίας και επικοινωνίας (ΤΠΕ) και την αξιοποίηση σύγχρονων τεχνικών διδασκαλίας και μάθησης στην κατεύθυνση της διερευνητικής, συνεργατικής και βιωματικής μάθησης. Με τη βοήθεια του Θεού και τη δική σας πολύτιμη στήριξη, πραγματοποιήσαμε αρκετά σεμινάρια και εργαστήρια γι’ αυτό τον σκοπό. Γνωρίζω ότι στο μάθημά μας έχει γίνει σημαντική πρόοδος και ότι πολλοί συνάδελφοι πρωτοπορούν στα σχολεία τους.
Παρακαλώ όλους, όσο είναι εφικτό, να προσανατολιστούμε στη διερεύνηση αυτής της ενδιαφέρουσας περιοχής. Είναι καιρός να προβληματιστούμε σοβαρά για το ζήτημα του παρωχημένου διδακτισμού, που συχνά ταλαιπωρεί κυρίως τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση. Το δοκιμασμένο σχήμα «παρουσίαση-επεξεργασία-εφαρμογή/έκφραση», που μάλλον είναι η συνήθης τακτική στις «παραδόσεις» μας, χωρίς να απορρίπτεται, δεν μπορεί να μονοπωλεί τη διδακτική μεθοδολογία μας. Ειδικά, όταν αποτυγχάνει να εμπλέξει δημιουργικά τους μαθητές στη διδακτική διεργασία. Ο «δασκαλοκεντρισμός» και η «μετωπική διδασκαλία» δεν μπορεί να υπηρετήσει όλες τις πτυχές της μάθησης ενώ συχνά αποδεικνύεται λανθασμένος τρόπος για την επίλυση τυχόν προβλημάτων στη διαχείριση της τάξης.
Τα διλήμματα είναι συγκεκριμένα: Οι στόχοι μας καλύπτουν όλο το φάσμα των μαθησιακών αναγκών των μαθητών; Μεταφορά έτοιμης γνώσης από τον διδάσκοντα ή προσωπική νοηματοδότηση από τον μαθητή; Έμφαση στη διδασκαλία ή στη μάθηση; Διδάσκουμε για τον μέσο όρο της τάξης ή για όλα τα παιδιά; Μονόπλευρη προσκόλληση στον δασκαλοκεντρικό μονόλογο/διάλογο ή πολυτροπική διδασκαλία; Για τα αναφερόμενα θέματα, που είναι ενδεικτικά, υπάρχουν άφθονες λύσεις και καλές πρακτικές, τόσο στη βιβλιογραφία όσο και σε αρκετές από τις προωθούμενες καινοτομίες, που μπορούν να ανοίξουν τα φτερά τόσο των μαθητών όσο και των εκπαιδευτικών.
Αγαπητοί συνάδελφοι
Μη διστάσετε να επικοινωνήσετε μαζί μου για οποιαδήποτε ανάγκη ή ζήτημα που αφορά στην έναρξη της σχολικής χρονιάς και το μάθημά μας. Ανανεώνω το ενδιαφέρον μου για συνεργασία και συμπόρευση. Πολύ σύντομα, θα επιδιώξω προσωπική συνάντηση μαζί σας, στις καθιερωμένες διασχολικές συναντήσεις για τον προγραμματισμό του διδακτικού έργου.
Με πολλές ευχές και αγάπη, Καλή Χρονιά!
Ο Σχολ. Σύμβουλος Θεολόγων
Γεώργιος Στριλιγκάς
